Mạch Loa Sub Điện Bass 30 Là Gì? Hướng Dẫn Cách Chọn Và Lắp Đặt Mạch Loa Đơn Giản
Bo mạch luôn là yếu tố chủ chốt để quyết định hiệu suất âm thanh và hoạt động của một chiếc loa sub. Việc lựa chọn một bo mạch phù hợp sẽ cho bạn có được hệ thống âm thanh tạo ra âm trầm mạnh mẽ, sâu lắng và quan trọng là hợp gu của chính bạn. Nắm bắt được điều đó, Trường Thành Audio sẽ giúp bạn hiểu hơn về linh kiện này đồng thời tìm hiểu cách chọn, lắp đặt đơn giản mạch loa sub điện bass 30 đang được quan tâm nhất hiện nay ở bài viết sau đây.
Tổng quan về bo mạch loa sub bass 30
Mạch loa sub điện bass 30 là một thành phần không thể thiếu trong hệ thống âm thanh, đặc biệt là những dàn karaoke sở hữu loa sub có đường kính bass là 30cm. Ngoài chức năng khuếch đại và xử lý tín hiệu âm thanh ở tần số thấp, bo mạch loa còn giúp tái tạo âm hiệu quả và tạo ra hiệu ứng âm trầm đặc biệt sâu lắng (từ 20Hz - 150Hz).
Mạch này thường được sử dụng để tích hợp sẵn vào loa sub, giúp hệ thống hoạt động độc lập, nhỏ gọn và không cần đến amply rời.
Sơ đồ khối nội bộ (Internal Block Diagram) của mạch khuếch đại Class D
Cấu tạo và chức năng của mạch loa sub bass 30cm
Một bo mạch loa sub điện hoàn thiện gồm 4 khối chức năng chính:
- Khối mạch tiền xử lý tín hiệu (Preamp): Có chức năng nhận tín hiệu âm thanh từ các thiết bị nguồn như mixer, đầu karaoke, PC, ... và khuếch đại đến mức line.
- Khối mạch lọc tần số thấp (Low-pass filter): Giúp loại bỏ âm mid/treble và chỉ giữ lại dải tần thấp khoảng 80Hz - 150Hz để đưa vào loa sub.
- Mạch công suất (Power Amp - Class AB/Class D): Chức năng khuếch đại tín hiệu đã lọc được để có đủ công suất kéo loa sub bass 30 cm.
- Mạch cấp nguồn (Power Supply): Cung cấp nguồn DC phù hợp cho các khối mạch trên có thể là nguồn xuyến, nguồn xung, nguồn 1 chiều hoặc 2 chiều.
Ngoài ra, bo mạch trong loa còn có các chức năng phụ như: Điều chỉnh volume, chỉnh tần số cắt, chỉnh Phase, tăng thêm âm lượng ở vùng 40Hz - 60Hz (Bass Boost, Auto ON/OFF...
Các loại mạch loa sub điện bass 30 phổ biến
Trên thị trường hiện nay, mạch loa được chia theo 2 tiêu chí khác nhau giúp người dùng dễ dàng phân biệt và lựa chọn thiết bị phù hợp.
Dựa theo chức năng, bo mạch loa sub được chia thành 2 loại:
- Mạch công suất (Power amplifier): Bo mạch này có vai trò khuếch đại tín hiệu đến loa sau khi đã lọc tần để cung cấp đủ công suấy kéo loa bass 30cm.
Một trong những bo mạch loa sub điện bass 30 được nhiều chuyên gia sử dụng là TDA7294 (Class AB) của thương hiệu STMicroelectronics với công suất hoạt động khoảng 100W mang lại hiệu suất âm nhạc rất mượt, tỉ lệ méo tiếng thấp và dễ phối ghép, tuy nhiên dòng này đánh lâu sẽ dễ làm nóng loa và cần bổ sung thêm bộ phận tản nhiệt. Hoặc bo mạch IRS2092 (Class D) của hãng Infineon nổi tiếng với hiệu suất hoạt động lên đến 90% có khả năng đánh bass mạnh và lực, rất phù hợp với các mẫu loa sub điện bass 30cm, tuy nhiên dòng này cần được thiết kế mạch lọc LC, layout mạch in.
- Mạch phân tần (Low-pass filter): Bo mạch này xử lý lọc tín hiệu tần số thấp < 150Hz đồng thời loại bổ âm mid/treble trước khi đưa vào mạch khuếch đại.
Ví dụ như mạch loa sub điện Op-Amp Ne5532 có tốc độ chuyển mạch nhanh, khả năng tạo tiếng ồn thấp và được ứng dụng nhiều tại những cơ sở Audio chuyên nghiệp. Nhờ vào chức năng này, hệ thống âm thanh sẽ được tái tạo với âm trầm sạch, tách biệt dải trung và cao.
Với cách chia này, bạn sẽ dễ dàng hiểu rõ quy trình xử lý tín hiệu: Lọc tần --> Khuếch đại --> Phát ra loa. Mô hình này rất thích hợp cho người DIY ráp từng khối riêng biệt.
Dựa theo kiến trúc mạch khuếch đại:
Loại mạch loa sub | Đặc điểm | Ưu điểm | Nhược điểm | Ứng dụng |
| Class AB | Analog khuếch đại tuyến tính | Chất âm trung thực, dễ lắp ráp | Hiệu suất âm thanh trung bình (~50% - 60%), tỏa nhiệt nhiều | Loa sub điện gia đình |
| Class D | PWM khuếch đại xung | Hiệu suất cao (>90%), thiết kế nhỏ gọng và ít tản nhiệt | Cần bộ lọc tốt, dễ méo tiếng nếu thiết kế không đảm bảo | Loa sub điện cao cấp, soundbar và dòng loa có công suất cao |
| Class H/ TD | Lai giữa Class AB và switching | Hiệu suất cao, âm thanh ổn định | Thiết kế phức tạo | Hệ thống PA, sân khấu chuyên nghiệp |
Tùy theo nhu cầu, bạn có thể chọn mạch Class D nếu ưu tiện sự gọn nhẹ và hiệu suất hoạt động cao, hoặc mạch Class AB nếu thích chất âm trầm analog truyền thống và đặc biệt là tính tiện lợi khi lắp ráp của bo mạch này.
Hướng dẫn lựa chọn bo mạch loa sub điện bass 30 phù hợp
Khi cân nhắc lựa chọn mạch loa sub phù hợp, bạn cần xem xét các yếu tố quan trọng sau đây:
- Công suất mạch có đảm bảo để kéo loa và đủ bao phủ âm cho không gian sử dụng hay không?
- Chất lượng linh kiện cấu thành: Linh kiện chất lượng cao sẽ giúp tăng độ bền cho toàn bộ máy, đảm bảo hiệu suất âm thanh đạt trạng thái tốt nhất.
- Khả năng tương tích: Bo mạch đáp ứng đầy đủ nhu cầu giải trí và hệ thống karaoke của bạn.
Ví dụ: Để kéo một loa sub điện bass 30cm với công suất định mức là 200W - 8Ω, bạn cần phải chọn bo mạch có khả năng cung cấp công suất cao ít nhất 1.2 - 1.5 lần công suất này. Công suất cần thiết là khoảng 250 - 300W RMS, theo công thức sau đây:
(trong đó: U là điện áp đầu ra, R là trở kháng của loa)
Đối với mạch Class D như IRS2092S có hiệu suất hoạt động là 90% nên rất phù hợp cho những mẫu loa sub điện do tiết kiệm năng lượng tốt và ít tỏa nheiejt hơn so với mạch Class AB (chỉ 50 - 60%). Về loa sub điện bass 30 cần công suất cao nhưng hoạt động trong thùng kín thì mạch Class D là lựa chọn rất tối ưu.
Nếu bạn muốn sử mạch TDA7498D, bạn cần nguồn cấp DC 36W-48V, cường độ dòng điện tối thiểu là 5A. Do vậy, có thể dùng nguồn xung SMPS loại ±35VDC để cấp cho các mạch rail đôi.
Cách lắp đặt mạch loa sub điện bass 30
Khi nắm vững quy trình lắp đặt mạch loa sub chính xác, bạn sẽ sở hữu thiết bị luôn đảm bảo hiệu suất và độ bền ổn định. Dưới đây là các bước lắp đặt chi tiết nhất:
1. Chuẩn bị công cụ và các linh kiện liên quan
- Mạch công suất
- Mạch phân tần
- Một chiếc loa sub điện bass 30, công suất 150 - 300W (4Ω hoặc 8Ω)
- Vỏ thùng loa
- Dụng cụ hàng dây và kết nối các linh kiện
- Dây dẫn điện 1.5–2.5mm², dây tín hiệu chất lượng cao (RCA, jack nguồn AC, jack loa)
- Nguồn cấp: Tùy theo mạch để lựa chọn là 24V-48V DC hoặc biến áp đôi ±30V
- Tụ lọc nguồn 2200μF–4700μF x 2 (nếu là nguồn tuyến tính)
- Tản nhiệt nhôm dày, đủ diện tích tiếp xúc
- Cầu chì, công tắc nguồn
- Ốc vít và dụng cụ bắt vít
2. Thực hiện lắp ráp:
Bước 1: Xác định vị trí các thành phần
Chọn vị trí cho mạch công suất, nguồn, loa và ống thoát hơi (nếu cói) trên thùng loa. Bố trí cần đảm bảo mạch loa sub điện và loa không đặt sát nhau để tránh tạo ra rung động gây ảnh hưởng đến mạch.
Bước 2: Gắn mạch vào thùng loa
Đầu tiên bạn cần khoét một lỗ ở mặt sau của thùng để cố định mạch công suất và mạch phân tần, sau đó gắn mạch vào thùng loa bằng ốc vít hoặc ke góc. Cuối cùng là gắn tản nhiệt nhôm ra mặt ngoài để hỗ trợ tản nhiệt thiết bị tốt hơn.
Bước 3: Kết nối các dây tín hiệu
Từ thiết bị nguồn như mixer, đầu karaoke, .... nếu là tín hiệu RCA bạn cần gắn đầu kết nối này vào đầu của mạch tiền khuếch đại (pre-in). Nếu lấy tín hiệu từ cục đẩy bạn cần giảm áp bằng biến trở hoặc mạch suy giảm tín hiệu trước khi vào mạch loa sub.
Bước 4: Kết nối dây ra loa
Dây sẽ từ cổng out của mạch công suất đến 2 cực của loa sub bass 30cm, công đoạn này cần sự chính xác giữa các cực (+/-) để không bị lệch pha.
Bước 5: Lắp nguồn và cấp điện:
Tùy vào mạch loa sub bạn dùng mà sẽ có những nguồn cấp khác nhau.
Loại mạch | Nguồn phù hợp |
| TPA3255 | DC 36V – 48V (nguồn xung 5–10A) |
| IRS2092 | ±35V – ±50V DC (nguồn đôi hoặc xung) |
| TDA7294 (AB) | ±30V DC (dùng biến áp đôi + mạch nắn lọc) |
Kết nối AC 200V đến mạch nguồn để cấp ra mạch amply. Sau cùng kiểm tra xem đã đúng cứ chưa và đảm bảo không bị chạm chấp. Bạn nên gắn thêm cầu chì bảo vệ và công tắc nguồn.
Bước 6: Kiểm tra và hiệu chỉnh
Bạn có thể bật nguồn và kiểm tra xem có các hiện tượng bất thường hay không, bao gồm: nóng nhanh, phát ra tiếng ù, có mùi khét, ....
Vặn volume ở mức nhỏ để cấp tín hiệu thử từ điện thoại, PC, ....
Điều chỉnh volume, Low-pass filter cắt ở ~100Hz, chỉnh Phase nếu bị hụt bass và thử đảo pha, Bass Boost chỉnh từ 40Hz–60Hz
Cuối cùng bạn cần kiểm tra âm thanh như phát nhạc có nhiều bass (EDN, hiphop, trap...), đặt tai gần loa để kiểm tra độ sạch của tiếng sub, xác định không bị ù, méo tiếng và loa rung quá mạnh.
** Lưu ý: Để đảm bảo an toàn bạn phải luôn ngắt nguồn khi dấu dây, đảm bảo tản nhiệt đầy đủ nếu sử dụng bo mạch Class AB, không để mạch trần để tranh đoản mạch và giật điện. Đồng thời, gắn lưới bảo vệ mặt loa bass để tránh bị va đập và bảo tồn độ bền cho toàn bộ thiết bị.
Những kiến thức trên được đúc kết từ kinh nghiệm thực tế khi thực thi tại các dự án âm thanh của đội ngũ chuyên viên tại Trường Thành Audio. Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc bạn đang cần một đội ngũ thi công, cung cấp các thiết bị âm thanh thì hãy liên hệ đến Tổng đài của chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ nhanh nhất.
